ထိုင်းအစိုးရဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာမြင့်နေပြီဖြစ်တဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေအတွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့် ပိတ်ပင်မှုကို မကြာသေးမီကပဲ ပယ်ဖျက်ပေးလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီဒုက္ခသည်တွေဟာ နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အနီးက စခန်း ၉ ခုမှာ နေထိုင်နေကြတာဖြစ်ပြီး တချို့ဆိုရင် ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေကတည်းက ရောက်ရှိနေသူတွေဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုအလုပ်လုပ်ခွင့်ပြုလိုက်တာဟာ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်လက်ထက်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီအစီအစဉ်တွေကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာတာပါ။ ဒီနှစ်မတိုင်ခင်အထိ အမေရိကန်ဟာ ထိုင်းဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ နေထိုင်သူတွေအတွက် စားနပ်ရိက္ခာအကူအညီအများဆုံး ထောက်ပံ့ခဲ့တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။
စားနပ်ရိက္ခာအကူအညီတွေ ဖြတ်တောက်လိုက်တဲ့ ပြဿနာကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြင်းထန်နေတဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ထွက်ပြေးလာတဲ့ ဒုက္ခသည်အသစ်တွေ ထပ်မံဝင်ရောက်လာတာက ပိုမိုဆိုးရွားစေပါတယ်။ ဒီနှစ်အစောပိုင်းမှာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေအတွက် နိုင်ငံတကာ စားနပ်ရိက္ခာအကူအညီတွေ စီမံခန့်ခွဲနေတဲ့ အလှူရှင်အဖွဲ့တွေဟာ ဒုက္ခသည်အများစုအတွက် ရိက္ခာတွေကို ဖျက်သိမ်းပစ်ဖို့ တွန်းအားပေးခံခဲ့ရပါတယ်။
မတ်လမှာ အမေရိကန်အကူအညီဖြတ်တောက်မှုကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ရင်း ဘန်ကောက်အခြေစိုက်၊ ဒုက္ခသည်တွေကို အစားအစာထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ မဟာမိတ်ဖြစ်တဲ့ The Border Consortium (TBC) က အလှူရှင်တွေဆီကို “အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ ပန်ကြားလွှာ” ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
“ချက်ချင်းရန်ပုံငွေမရရင် သူတို့ (ဒုက္ခသည်တွေ) ဟာ အန္တရာယ်များတဲ့ အသက်အန္တရာယ်စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါလိမ့်မယ်” လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
သို့သော်လည်း တောင်းခံထားတဲ့ အပိုအကူအညီတွေ မရရှိခဲ့တာကြောင့် ထိုင်းအစိုးရက ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
နိုင်ငံတကာအကူအညီတွေ ဖြတ်တောက်မှုကြောင့် “ဒုက္ခသည်အုပ်စုကို သူတို့ကိုယ်သူတို့နဲ့ သူတို့မိသားစုတွေကို ထောက်ပံ့နိုင်ဖို့ နိုင်ငံတွင်းမှာ နေထိုင်အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်ကို အထူးခွင့်ပြုချက်ပေးဖို့ ကက်ဘိနက်က အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်” လို့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာအေဂျင်စီ (UNHCR) က ဒီလုပ်ဆောင်မှုကို ကြိုဆိုခဲ့ပြီး ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ဒုက္ခသည်အရေအတွက်အနည်းငယ်ကိုပဲ သက်ရောက်မှုရှိပေမဲ့ “ဒေသတွင်းမှာ အခွင့်အရေးအခြေခံတဲ့ ဒုက္ခသည်ဖြေရှင်းမှု” အတွက် “စံနှုန်းတစ်ခု” ကို သတ်မှတ်နိုင်တယ်လို့လည်း ထပ်လောင်းပြောပါတယ်။ UNHCR က လက်ရှိမှာ မြန်မာဒုက္ခသည် ၈၀,၀၀၀ ခန့်ကိုပဲ သက်ဆိုင်တဲ့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဒုက္ခသည်အားလုံးအတွက် ချဲ့ထွင်ဖို့လည်း ဆက်လက်တောင်းဆိုသွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်။
နှစ်ပေါင်းများစွာ ယိုယွင်းနေတဲ့ စခန်းတွေမှာ နေထိုင်ခြင်း
နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက အကူအညီပေးရေးအတွက် လှုပ်ရှားတဲ့အဖွဲ့တွေက ဒုက္ခသည်တွေဟာ သူတို့ကိုယ်တိုင် ပိုပြီးရပ်တည်နိုင်အောင်နဲ့ စီးပွားရေးမှာ ပိုမိုပါဝင်နိုင်အောင် အလုပ်လုပ်ခွင့်ပေးဖို့ ထိုင်းအစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံက မြန်မာဒုက္ခသည်စခန်းတွေဟာ ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေကတည်းက နယ်စပ်တစ်လျှောက်မှာ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာပြီးနောက် အိမ်အများစုကတော့ ဝါး၊ သစ်၊ ဖက်တွေနဲ့ ဆောက်ထားတဲ့ တဲတွေသာဖြစ်ပြီး လျှပ်စစ်မီးနဲ့ ရေပိုက်လိုင်း ရှိတာကလည်း နည်းပါတယ်။
စခန်းတွေထဲမှာ ပညာရေးနဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ နည်းပါးတာကြောင့်နဲ့ အပြင်ဘက်မှာ ပညာသင်ခွင့် ဒါမှမဟုတ် အခုလို အလုပ်လုပ်ခွင့် မရှိတာကြောင့် လူအများစုဟာ အငတ်ဘေးကနေ ကင်းဝေးဖို့ နိုင်ငံတကာအကူအညီတွေကို မှီခိုနေရပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က UNHCR ရဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာကိုယ်စားလှယ် Tammi Sharpe ကလည်း ထိုင်းအစိုးရရဲ့ မူဝါဒပြောင်းလဲမှုကို “အလှည့်အပြောင်းတစ်ခု” လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့ပြီး ဒုက္ခသည်တွေကို သူတို့ကိုယ်သူတို့ ထောက်ပံ့နိုင်စေပြီး ပြည်တွင်းစီးပွားရေးကိုလည်း လှုံ့ဆော်ပေးလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
TBC ရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Leon de Riedmatten ကလည်း ဒုက္ခသည်တွေကို စခန်းအပြင်ဘက်မှာ နေထိုင်အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးတဲ့ ထိုင်းအစိုးရရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုကို ချီးကျူးခဲ့ပြီး “အလွန်အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်” လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။
“သူတို့က TBC အနေနဲ့ အမေရိကန်တွေကို အစားထိုးနိုင်မယ့် အခြားအလှူရှင်တွေ ရှာဖွေဖို့ မစွမ်းဆောင်နိုင်ဘူးဆိုတာ နားလည်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အစိုးရအနေနဲ့ သူတို့ကို အစားအစာအကူအညီပေးရမလား၊ ဒါမှမဟုတ် အခြားရွေးချယ်စရာတစ်ခုကို ရှာရမလားဆိုပြီး ဒီအရာကတော့ အကောင်းဆုံးနဲ့ အလက်တွေ့အကျဆုံးပါပဲ” လို့ ပြောပါတယ်။
ဒီနှစ်အစောပိုင်းက TBC က ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ အာဟာရစစ်တမ်းတစ်ခုမှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကတည်းက စခန်းတွေထဲက ကလေးတွေမှာ နာတာရှည်အာဟာရချို့တဲ့မှုနှုန်း မြင့်တက်လာကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးဖို့ အစီအစဉ်တစ်ခုလည်း ရှိနေပါတယ်။
“ဒုက္ခသည်တွေကို စခန်းအပြင်ဘက်မှာ အလုပ်လုပ်ခွင့်ပြုတာက အရေးပါတဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုဖြစ်ပေမဲ့ ကျန်းမာရေးအာမခံအပါအဝင် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ အစီအစဉ်ကို အတည်ပြုတာက ဒီလူဦးရေရဲ့ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်အောင် ထိန်းထားဖို့ အရေးကြီးပါလိမ့်မယ်” လို့ International Rescue Committee (IRC) ရဲ့ နိုင်ငံဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာ Darren Hertz က ပြောပါတယ်။
IRC ဟာ ဒီနှစ် ထရမ့်အစိုးရရဲ့ ဖြတ်တောက်မှုတွေကြောင့် ရန်ပုံငွေကုန်သွားချိန်အထိ စခန်းတွေထဲမှာ ကျန်းမာရေးဆေးခန်းများစွာ ဖွင့်ထားခဲ့ပါတယ်။ အခုတော့ ပြည်တွင်းက အစိုးရဆေးရုံတွေဆီကို သူတို့ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို လွှဲပြောင်းပေးနေပါတယ်။
“စခန်းတွေကို နိုင်ငံတကာအကူအညီနဲ့ ထောက်ပံ့တဲ့နေ့တွေ ကုန်ဆုံးသွားပါပြီ” လို့ Hertz က ပြောပြီး ထိုင်းအစိုးရရဲ့ “လက်တွေ့ကျတဲ့” ဖြေရှင်းမှုကို ချီးကျူးခဲ့ပါတယ်။
De Riedmatten ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ နယ်စပ်အငြင်းပွားမှုတစ်ခုကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားအလုပ်သမား ၉၀၀,၀၀၀ ခန့်ဟာ သူတို့နေရပ်ကို ပြန်သွားခဲ့ကြပြီး ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအင်အားဟာ ရုတ်တရက် ထိုးကျသွားတာကြောင့်လည်း အစိုးရကို ဒီလိုလုပ်ဆောင်ဖို့ တွန်းအားပေးခဲ့နိုင်တယ်လို့ ထပ်လောင်းပြောပါတယ်။
ထိုင်းအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ အဆိုအရ၊ ကမ္ဘောဒီးယားအလုပ်သမား ၉၀၀,၀၀၀ ခန့်ဟာ ငါးရက်ကြာ ပြင်းထန်တဲ့ နယ်စပ်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် သူတို့ရဲ့နေရပ်ကို ပြန်သွားခဲ့ကြပါတယ်။
အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းအချို့ရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရတော့ ဒီအရေအတွက်ဟာ ၅၀၀,၀၀၀ ထက် မပိုဘူးလို့ ဆိုပေမဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား ၃.၁ သန်းရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအများစုတော့ ဖြစ်နေပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချူလာလောင်ကွန်းတက္ကသိုလ်က တွဲဖက်ပါမောက္ခနဲ့ အလုပ်သမားရေးရာစီးပွားရေးပညာရှင် Ruttiya Bhula-or ကတော့ နယ်စပ်စခန်းတွေက ဒုက္ခသည်တွေဟာ “သရီးဒီ အလုပ်များ” လို့ခေါ်တဲ့ ညစ်ပတ်၊ ခက်ခဲ၊ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အလုပ်တွေမှာ ကမ္ဘောဒီးယားတွေ ထားရစ်ခဲ့တဲ့ အလုပ်လစ်လပ်မှုတွေကို အနည်းဆုံးတော့ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒါက သေချာပေါက် ကူညီပါလိမ့်မယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့အများစုဟာ သရီးဒီကဏ္ဍတွေမှာ လုပ်ဖို့ ဆန္ဒရှိကြပြီး လုပ်သားရှားပါးမှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ အရေအတွက်ကတော့ သိပ်များများစားစား မဟုတ်ပါဘူး” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
Ruttiya က ဒုက္ခသည်တွေဟာ စခန်းတွေထဲမှာ အသုံးဝင်တဲ့ အလုပ်ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို သင်ယူဖို့ အခွင့်အလမ်း အတော်လေးနည်းခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားတွေ ထားရစ်ခဲ့တဲ့ အလုပ်အများစုနဲ့ မသင့်တော်နိုင်ဘူးလို့လည်း ထပ်လောင်းပြောပါတယ်။
“ကမ္ဘောဒီးယားအလုပ်သမားတွေရဲ့ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေက ငါးဖမ်းတာ၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အရည်အချင်းက အဲဒါတွေနဲ့ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း မကိုက်ညီနိုင်ပါဘူး” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဒုက္ခသည်တွေကတော့ လယ်ယာလုပ်ငန်းနဲ့ မီးဖိုချောင်၊ ဂိုဒေါင်၊ ဟိုတယ်တွေက စတင်အလုပ်လုပ်ရတဲ့ အဆင့်ရှိတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုအလုပ်တွေကို ပိုပြီးဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
စီစဉ်ထားတဲ့ အလုပ်လုပ်ခွင့်လက်မှတ်တွေကတော့ စခန်းအပြင်မှာ တရားမဝင်အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို ပိုမိုမြင့်မားတဲ့ လုပ်ခတွေအတွက် ညှိနှိုင်းနိုင်ဖို့နဲ့ အလုပ်ရှင်တွေက အနိုင်ကျင့်တဲ့အခါ အာဏာပိုင်တွေကို တိုင်ကြားနိုင်ဖို့ ကူညီပေးနိုင်မယ်လို့လည်း သူမက ထပ်လောင်းပြောပါတယ်။
မြန်မာဒုက္ခသည်များ အခွင့်အလမ်းကို ကြိုဆိုခြင်း
အသက် ၃၂ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ အယ်ခုမူဟာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကို ရောက်ရှိလာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ သူက စခန်းတွေထဲမှာ အင်္ဂလိပ်စာ၊ ကွန်ပျူတာနဲ့ မော်တော်ဆိုင်ကယ်ပြင်တာတွေကို သင်ယူခဲ့ပြီး အလုပ်တစ်ခုရဖို့ မျှော်လင့်ထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“စခန်းအပြင်မှာ အလုပ်လုပ်နိုင်တာ အရမ်းပျော်ပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “အပြင်မှာ အလုပ်လုပ်ရတာက ကျနော်တို့အတွက် ပိုက်ဆံပိုရှာနိုင်ပြီး မိသားစုတွေကို ထောက်ပံ့ဖို့ ပိုကောင်းပါတယ်” လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
အသက် ၆၀ ကျော်အရွယ် ဒုက္ခသည်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ စခန်းအရာရှိ တင်ကတော့ အယ်ခုမူလို လူငယ်တွေဆီကနေ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့် အခွင့်အလမ်းသစ်ကို ဘယ်လိုရယူရမယ်ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေ ရုတ်တရက် အများကြီးရရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
သူတို့ဘဝရဲ့ အချိန်အများစု ဒါမှမဟုတ် အားလုံးကို ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ ကန့်သတ်ခံခဲ့ရပြီး စစ်ပွဲတွေနဲ့ ပျက်စီးနေတဲ့ သူတို့ရဲ့နေအိမ်တွေကို ပြန်သွားဖို့ ကြောက်နေသေးတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကတော့ အခုအခါမှာ ဘဝလမ်းသစ်တစ်ခုကို မြင်လာရပါတယ်။
“စခန်းမှာ အနာဂတ်မရှိလို့ပါ။ သူတို့က လွတ်လပ်မှုကိုလိုချင်ကြပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
Ref – DW
#မြန်မာဒုက္ခသည် #ထိုင်းနိုင်ငံ #အလုပ်လုပ်ခွင့်ပြု #ဆောင်းပါး #ThanLwinKhetNews
