မြေရှားသတ္တုများအပေါ် မျက်စိကျနေသည့် ထရန့်ပ်က မြန်မာကို တရုတ်လက်ထဲ ထိုးအပ်နေ

အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင် ၂၅ ရက်က မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ မဟာမိတ်များအပေါ် ချမှတ်ထားသော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ရုပ်သိမ်းရန် ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ အမေရိကန်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို သိသိသာသာ ပြောင်းပြန်လှန်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းအပြီး တစ်နှစ်အကြာ နှစ်ပတ်လည်နေ့တွင် ဘိုင်ဒင်အစိုးရက ချမှတ်ခဲ့သော အဆိုပါပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများသည် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ကောင်စီ၏ ဆက်တိုက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ဖိနှိပ်မှုများကို ခံစားခဲ့ရသော တိုင်းပြည်အပေါ် စည်းလုံးမှုကို ပြသသည့် အမူအရာဖြစ်သည်။

ယခုအခါ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကို ရုပ်သိမ်းခြင်းသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တရုတ်ကို နောက်ထပ် မဟာဗျူဟာမြောက် အောင်ပွဲတစ်ခု လက်ဆောင်ပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

လူ့ကျင့်ဝတ်ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် ဤလုပ်ရပ်သည် ဝမ်းနည်းစရာ ကောင်းလောက်အောင် အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။ ထရန့်ပ်သည် ယူကရိန်းကို ရုရှား၏ တိုက်ခိုက်မှုများထံ စွန့်ပစ်ခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ ဂါဇာတွင် လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုကို ထောက်ခံခဲ့ကာ အမေရိကန် ဒီမိုကရေစီ၏ ကျန်ရှိနေသည့် အရာများကို တက်ကြွစွာ ဖျက်ဆီးနေသည်။ သို့သော် ၎င်းသည်

ကိုယ်ကျင့်တရားပျက်ယွင်းမှုတစ်ခုမျှသာမကဘဲ မဟာဗျူဟာမြောက် အမြင့်ဆုံးအဆင့် မှားယွင်းမှုတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

မူဝါဒပြောင်းလဲမှု၏ အကြောင်းရင်းမှာ မရှင်းမလင်းဖြစ်နေဆဲပင် – အမေရိကန်အစိုးရက မည်သည့်ရှင်းလင်းချက်မျှ မပေးသေးပေ။ သို့သော် အချိန်ကိုက်ခြင်းက ထူးခြားသည်။ ရက်ပိုင်းအနည်းငယ်အကြာတွင် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်သည် မြန်မာ့စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံကြောင်း ပြန်လည်အတည်ပြုသည့် နှစ်ပါတီဥပဒေကြမ်းသုံးခုကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီအပေါ် ဆက်လက်ငွေကြေးပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။

စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည်လည်း ကုန်သွယ်ရေးညှိနှိုင်းမှုများအတွင်း ဒေါ်နယ်ထရန့်ပ်ကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထရန့်ပ်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ မြှောက်ပြောမှုများက ဦးတည်စေသည့် နောက်ထပ်ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

သို့သော် ယခုလုပ်ရပ်နောက်ကွယ်မှ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ ပိုမို တွက်ချက်ထားပုံရသည်။ မြန်မာ့ မြေရှားသတ္တုများသည် စမတ်ဖုန်းများမှ ဒုံးပျံစနစ်များအထိ အရာရာတိုင်းအတွက် အရေးပါပြီး အမေရိကန်အတွက် မဟာဗျူဟာမြောက် ပိုင်ဆိုင်မှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လော်ဘီများက ထရန့်ပ်ကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပုံရသည်။

အမှန်စင်စစ်၊ မြန်မာသည် ဤအရေးပါသော သတ္တုဓာတ်များ၏ အဓိက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပေးသွင်းသူအဖြစ် ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် တရုတ်က ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဖျက်ဆီးသည့် သတ္တုတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းများကို လျှော့ချပြီးနောက် ၎င်းတို့အတွက် လိုအပ်ချက် ဖြည့်ဆည်းရန် မြန်မာနိုင်ငံဘက်သို့ လှည့်လာခဲ့သည်။

သို့သော် ဤတွင် ဆိုးကျိုးတစ်ခုရှိသည်- မြန်မာ့မြေရှားသတ္တုတွင်းများကို စစ်ကောင်စီက ထိန်းချုပ်ထားခြင်းမဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့သည် တရုတ်နယ်စပ်တစ်လျှောက်ရှိ နယ်မြေများကို အုပ်ချုပ်သော အင်အားကြီး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း (EAOs) များ၏ လက်အောက်တွင် ရှိနေသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံး လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ တစ်ခုဖြစ်သည့် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (KIO) သည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး မြေရှားသတ္တုတွင်းများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ထိုဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို ဝါရှင်တန်တွင် သတိမပြုမိဘဲ မနေခဲ့ပေ။ လော်ဘီအချို့သည် ယခုအခါ အဆိုပြုချက်နှစ်ခုကို တင်ပြနေသည်- အမေရိကန်က ဤအရင်းအမြစ်များကို တူးဖော်ရန် KIO နှင့် တိုက်ရိုက်ပူးပေါင်းသင့်သည် သို့မဟုတ် KIO နှင့် စစ်ကောင်စီအကြား နှစ်ဖက်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို ကြားခံလုပ်ဆောင်ပြီး ပူးပေါင်းအမြတ်ထုတ်နိုင်ရန် လုပ်ဆောင်သင့်သည်တို့ဖြစ်သည်။

ပထမအယူအဆမှာ လက်တွေ့ကျကျ မဆီလျော်ပေ။ ကချင်ပြည်နယ်သည် ကုန်းတွင်းပိတ်ဖြစ်ပြီး စစ်ကောင်စီထိန်းချုပ်နယ်မြေများ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအမြောက်အမြားရှိသည့် စစ်မြေပြင်များ၊ အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ ဝေးလံခေါင်သီသော ဒေသများနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။

ဒုတိယအဆိုပြုချက်သည် ပို၍ပင် လွဲမှားသည်။ ၎င်းသည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာမြင့်ပြီဖြစ်သော နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုကို ရိုးရှင်းသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ် လျှော့ချလိုက်သည့် ဝါရှင်တန်ဒီစီစီးပွားရေးလော်ဘီများ၏ ကမ္ဘာ့အမြင်ကို ထင်ဟပ်စေသည်။ KIO သည် အမြတ်အစွန်းအတွက်သာ လှုံ့ဆော်ခံရပါက တရုတ်၏ နှစ်ဖက်အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဖိအားများကို လက်ခံပြီးသားဖြစ်မည်။ ၎င်းတို့၏ ရည်မှန်းချက်များသည် စီးပွားရေးထက် နိုင်ငံရေးဖြစ်သောကြောင့် ထိုသို့ မလုပ်ခဲ့ပေ။

KIO သည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အတွက် နှစ်ကြာမြင့်စွာကတည်းက တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်သော တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ ခုခံလှုပ်ရှားမှု၏ အဓိကပံ့ပိုးသူဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် ခေတ်မီလက်နက်များ ရောင်းချပေးခြင်းမှအပ KIO နှင့် သဘောတူညီချက်ကို ထိုက်တန်စေရန် အမေရိကန်တွင် ကမ်းလှမ်းနိုင်သည်မှာ နည်းပါးလှသည်။ KIO က ၎င်းရှင်သန်မှုအတွက် မှီခိုနေရသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်စေရန် စွန့်စားရလောက်အောင်တော့ မထိုက်တန်ပေ။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မြေရှားသတ္တုတူးဖော်ရေးတွင် အများဆုံးသည် ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော် (UWSA) ထိန်းချုပ်နယ်မြေများတွင် ရှိနေသည်။ မြန်မာကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အကြွင်းအကျန်များမှ ပေါ်ထွက်လာသော အဆိုပါအဖွဲ့ကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်နက်များ ပံ့ပိုးပေးထားဆဲ ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်က မြန်မာ့မြေရှားသတ္တုကဏ္ဍတွင် အဓိပ္ပာယ်ရှိရှိ ခြေကုပ်ယူနိုင်မည်ဟူသော အယူအဆသည် အဓိပ္ပာယ်မဲ့သည်။ ပိုဆိုးသည်မှာ ၎င်းသည် တရုတ်၏ လက်ထဲသို့ တိုက်ရိုက်ကစားမိနိုင်သည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။

တရုတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အကြီးအကျယ် သြဇာလွှမ်းမိုးထားနှင့်ပြီးဖြစ်သည်။ ယခုနှစ်အစောပိုင်းက USAID ၏ ဖြတ်တောက်မှုများသည် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို ထိန်းချုပ်ရန် တရုတ်၏ ရပ်တည်ချက်ကို ပိုမိုခိုင်မာစေခဲ့သည်။ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ရုပ်သိမ်းခြင်းသည် ယခုအခါ ဤလွှမ်းမိုးမှုကို ခိုင်မာစေမည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။

မြန်မာ့ဗိုလ်ချုပ်များသည် ဤပြောင်းလဲမှုကို ကြိုဆိုကြမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ စီစဉ်ထားသော လိမ်လည်မဲဆွယ်ပွဲများကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန်နှင့် ပြည်တွင်းပြည်ပ နှစ်ခုစလုံးတွင် ၎င်းတို့၏ ဝါဒဖြန့်ချိရေးကို အားကောင်းစေရန် အသုံးပြုကြမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် တရုတ်နိုင်ငံကို စွန့်ပစ်မည်မဟုတ်ပေ၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တရုတ်သည် ၎င်းတို့၏ လက်နက်များ၊ ရန်ပုံငွေနှင့် သံတမန်ရေးအရ အကာအကွယ်ပေးသည့် အယုံကြည်ရဆုံး အရင်းအမြစ်ဖြစ်နေဆဲကြောင့်ပင်။

မြန်မာအက်ဥပဒေအရ အသက်ဆုံးရှုံးမှုမရှိစေရမည့် အကူအညီများ ပေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သော်လည်း ဘိုင်ဒင်အစိုးရက မပေးနိုင်ခဲ့ပေ။

ယေဘုယျအားဖြင့် အနောက်နိုင်ငံ၏ ထောက်ခံမှုသည် ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကူညီကယ်ဆယ်ရေးနှင့် စာနာမှုစကားများအထိသာ ကန့်သတ်ထားခဲ့သည်။ ယခုအခါ ၎င်းတို့ကိုပင် ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းနေပြီဖြစ်သည်။

နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်သော အချည်းနှီး စကားလုံးများပြီးနောက် မြန်မာ့တော်လှန်ရေးသမားများသည် အနောက်နိုင်ငံကို ယုံကြည်ရန် အကြောင်းပြချက် နည်းပါးလှသည်။ သို့သော် ယခုနောက်ဆုံး သစ္စာဖောက်မှုသည် ၎င်းတို့အား တရုတ်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်သော ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ရန် တွန်းအားပေးနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်မည် မဟုတ်ပါ။

တရုတ်သည် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်မှ ဖြုတ်ချခံရသော ဥပဒေပြုအမတ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကို သတိထားနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ၂၀ ကျော်သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ (EAOs) များတွင် အင်အားအကြီးဆုံး ခုခံတပ်မတော်များ ရှိရာတွင် တွက်ချက်မှုများ ပြောင်းလဲသွားနိုင်သည်။ UWSA ကဲ့သို့သော အချို့အဖွဲ့များသည် တရုတ်နှင့် ရေရှည်ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့သည်။ KIO ကဲ့သို့သော အခြားအဖွဲ့များသည် သမိုင်းကြောင်းအရ အနောက်နိုင်ငံကို မျှော်ကြည့်ခဲ့ကြသည်။

သို့သော် KIO သည် တစ်သားတည်းမဟုတ်ပေ။ အခြားသော EAOs များကဲ့သို့ပင် ၎င်းသည် မတူညီသော အမြင်များနှင့် မဟာဗျူဟာမြောက် ဦးစားပေးမှုများရှိသော ခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သည့် ရှုပ်ထွေးသော နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ KIO ခေါင်းဆောင်အချို့အတွက် ထရန့်ပ်က မြေရှားသတ္တုများ တူးဖော်ရေးတွင် KIO နှင့် တိုက်ရိုက်ပူးပေါင်းရန် စီစဉ်နေသည်ဟူသော သတင်းများသည် ဆွဲဆောင်မှုရှိမည်မှာ သေချာသည်။

၎င်းတို့သည် ကိုယ်ပိုင်သံတမန်ရေးဗျူဟာတွင် ၎င်းကို အသုံးပြုမည်ဖြစ်ပြီး တရုတ်နှင့်ဆက်ဆံရေးတွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုအဖြစ်လည်း အသုံးပြုမည်ဟု မျှော်လင့်နိုင်သည်။ သို့သော် နောက်ဆုံးတွင် KIO သည် ထိုသို့သော လွဲမှားသော အဆိုပြုချက်များ၏ အလုပ်မဖြစ်မှုကို နားလည်ထားပြီး အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့သည် စစ်ကောင်စီအပေါ် ဖိအားလျှော့ချရန် အထောက်အကူပြုသည့်အခါတွင် ပို၍နားလည်သည်။

ဤနေရာတွင်လည်း ထရန့်ပ်၏ မူဝါဒသည် အနောက်တိုင်းလိုလားသော အသံများကို ဘေးဖယ်ထားကာ တရုတ်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးကို နှစ်သက်သူများကို အားကောင်းစေမည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။ ဤသည်မှာ ထရန့်ပ်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၏ အစစ်အမှန်အန္တရာယ်ပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိုယ်ကျင့်တရားမဲ့ခြင်း သို့မဟုတ် ရှုပ်ထွေးခြင်းမျှသာမဟုတ်ပေ။

သို့သော် ၎င်းသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲကို အရှိန်မြှင့်တင်နေပြီး တရုတ်ကို ပိုမိုအားကောင်းစေကာ အမေရိကန်ကို ပိုမိုအားနည်းစေကာ မြန်မာပြည်သူများကို ယခင်ကထက် ပိုမိုဝေးကွာစေမည်ဖြစ်သည်။

Source: David Brenner, Asia Times